Tv-kok Reitse Spanninga in actie op de Energiemarkt in Garyp.
Foto: Marcel van Kammen
GARYP Een energiemarkt in Garyp. Dat lijkt water naar de zee dragen in een dorp dat als aardgasvrije proeftuin ver vooroploopt in de energietransitie. Maar het gaat bij de derde editie volgens Jacob Eelkema, voorzitter van de Enerzjy Koöperaasje Garyp, om meer dan alleen maar energie.
Naast de nieuwste snufjes op het gebied van energiezuinig wonen was er dit jaar ook een streekmarkt met lokale producten en stond de kledingbus Súdwest-Fryslân voor It Geahûs in Garyp waar mensen gratis gebruikte kleding kunnen krijgen.
,,Het gaat om duurzaamheid in brede zin” vertelt Jacob Eelkema. ,,We kijken ook naar de behoefte van een deelauto, er worden tweedehands elektrische fietsen verkocht en er is een breed aanbod van lokale producten als kaas, jams en sappen.”
Grote publiekstrekker is tv-kok Reitse Spanninga, die de markt niet alleen opent, maar ook courgettesoep bereidt op een inductieplaat. ,,Hartstikke enerzjysunich”, legt hij desgevraagd uit. ,,Mei it lid op ‘e panne besparje je al 40 persint enerzjy. Even in flinke boost derûnder oant it siedt en dan leech sette.”
Thuis kookt hij nog op gas, moet hij bekennen. ,,Mar dat is in kwestje fan tiid. Ik ha krekt foar 20.000 euro yn isolaasje en sinnepanielen ynvestearre, dat ik moat noch efkes sparje. Noch in pear ‘kookshops’ op beurzen en it gasfornús kin de doar út.”
Tineke Siegersma uit Harkema kookt al dertig jaar op inductie. ,,Dat kaam earlik sein troch loaiichheid. Ik hie gjin nocht mear om hieltyd it gasfornús skjin te meitsjen. Der moast doe wol krêftstroom oanlein wurde, mar ik fyn it ideaal itensieden”.
Inspiratie
De energiemarkt trekt, zo lijkt het, vooral mensen die inspiratie zoeken voor een energiemarkt in de eigen omgeving. ,,Op 14 november hebben we als Aengwirden Aardgasvrij een energiemarkt voor de dorpen Terband, Luinjeberd, Tjallebert en Gersloot” , vertelt Lourens Hengst. ,,De organisatie daarvan is al rond, maar ik hoop hier toch ook inspiratie op te doen. Met onze energiecoöperatie Ús Aengwirden proberen we mensen te ontzorgen bij de energietransitie.”
Zelf is hij geïnteresseerd in een zoutaccu die op de markt te zien is en waarin overtollige zonne-energie kan worden opgeslagen. ,,Die kant gaan we toch meer op als terugleveren minder aantrekkelijk wordt.”
Zelf is hij nog niet van het gas af. ,,Ik zit nog op een verbruik van rond de 800 kuub. Vooral fossielvrij verwarmen is een lastig punt.”
Bij de stand van Oane van der Veen van glaszettersbedrijf Van der Veen uit Burgum staan Lenny Alkemade en Sigrid Jongeling, duurzaamheidsambtenaren van de gemeente Leeuwarden, inspiratie op te doen voor de Leeuwarder energiemarkt op 4 november. ,,Maar ik kijk ook gelijk voor mezelf”, geeft Alkemade aan. ,,Ons huis is uit 2000. We hebben al een regenwateropvang waar we de wc mee doorspoelen en 24 zonnepanelen. Eigenlijk zou er betere muurisolatie moeten komen, maar dat betekent de buitenmuur eerst afbreken en dat wordt heel prijzig.”
Gasprijzen
Betere kwaliteit isolatieglas zou voor haar ook kunnen schelen, denkt Van der Veen. Maar de kans dat er dit jaar bij haar nieuw glas in kan schat hij laag in. ,,We zitten zeker voor vier maanden vol. Dat is uitzonderlijk. Voorheen hadden we werk voor vier weken in het vooruit.”
Vooral sinds de oorlog in Oekraïne loopt het bij hem storm. ,,Met de gasprijs die een paar keer over de kop is gegaan is de investering er snel uit.”
De ontwikkeling op het gebied van isolatieglas gaat volgens hem nog steeds door. ,,Dit is heel dun isolatieglas dat speciaal ontwikkeld is voor rijksmonumenten. Het isoleert heel goed maar is vier keer zo duur als gewoon dubbelglas.”
Hij gebruikte het onlangs in een oude pastorie in Wartena. ,,Dat kostte zo’n 18.000 euro. Maar die bewoners zagen de energierekening vorig jaar zo’n beetje verdubbelen.”
Verrassend genoeg loopt er zelfs een echtpaar uit Arnhem op de energiemarkt rond. ,,We hebben een vakantiehuisje op It Wiid in Earnewâld hoor, dus is het dichtbij”, vertelt Hanneke Maassen.
Met haar partner Gerrit Jan Brendeke heeft ze interesse voor een hybride warmtepomp voor hun vakantiehuisje. ,,Het is wel lastig wat je moet doen”, zegt Brendeke. ,,Wij hebben geen zonnepanelen op ons huisje, terwijl dat voor een warmtepomp tot voor kort werd aangeraden om de kosten te drukken. Maar nu hoor je weer geluiden dat je moet gaan betalen als je aan het net teruglevert. Dan wordt het zeker voor een weekeindhuisje een lastige keuze, want dan gebruik je maar een paar dagen per maand energie.”
Bron: Friesch Dagblad
